Müəllimlərin İşə Qəbulu– AZƏRBAYCAN DİLİ. YENİ

İzah:

Nümunədə iltisaqiliyin pozulduğu sözlər bunlardır: kövrəlməyin, mənimki, ömrüm. Kövrәlmәyin və ömrüm sözlərində sözün kökündəki dəyişikliyə görə, mәnimki sözündə isə qrammatik şəkilçi leksik şəkilçidən əvvəl gəldiyi üçün iltisaqilik pozulub. Cavab: B)

İzah: Çox sözün morfoloji olaraq neçә? sualına cavab verir. C) variantında həmin söz hallanıb sintaktik olaraq sualını dəyişib. Cavab: C)

İzah: Nümunədə su sözü təsirlik halda düşünülsə içilmәlidir sözü feilin vacib şəklində olar. Bu zaman quruluşca sadə təsriflənən feil olar. -malı 2 şəkilçisi feili sifət və feilin vacib şəklinin şəkilçisi, -dır 4 şəkilçisi isə xəbərlik və feilin qrammatik məna növ şəkilçisi olaraq omonimliyə malikdir. Cavab: E)

İzah: Sözlərin düzgün yazılışı: prodüser, uvertüra, əjdaha, fövqəladə. Cavab: C)

İzah: O – kitabı (yanaşma) kitabı– verdi ( idarə) mənə – verdi (idarə) Cavab: E)

İzah: Tanıyırsa sözü feilin indiki zamanda isә hissəciyi ilə işlənən xəbər şəklindədir. Cavab: C)

İzah: A), B), E) variantları adlardan düzələn feil olduğu üçün, C) variantında isə sadə feil olduğu üçün məlum növdədir. Salamlaşmaq sözü isə qarşılıq növdədir. Təsirli feil olan salamla(maq) sözünə -ş şəkilçisini artırmaqla qarşılıq növ yaranıb. Cavab: D)

İzah: 1. Nitqin hissələri arasında əlaqə yaradan – demәli 2. Yəqinlik bildirən – doğurdan da 3. Güman bildirən – yәqin ki, olsun ki Cavab: C)

İzah: C) variantında çıxarmış öszündə vurğu qəbul edən heca indiki zaman şəkilçisidir. -mış isə imiş hissəciyidir. Belə olan halda çıx sözün həm kökü, həm də başlanğıc formasıdır. Cavab: C)

İzah: Cümlədə durğu işarələrini bərpa etsək belə olar: Tәnha çöllәr, çılpaq dağ, daş – hәr şey dilә gәlir, Mahmudun halına ağlayırdı . Cavab: D)

İzah: 1, 2, 4-cü fikirlər elmi üsluba aiddir. 3-cü cümlədəki analitiklik xüsusiyyəti publisistik üsluba xasdır. Azərbaycan ədəbi dilində humanitar elmlər üzrə elmi üslub daha çox inkişaf edib. Cavab: B)

İzah:
A) variantında söz düzgün yazılıb izahı səhvdir.
B), C) və D) variantlarında sözlərin yazılışı da
izahı da düzgündür.
E) variantında isə sözün yazılışı səhvdir (monastır
yazılmalı idi), izahı isə düzgündür.
Cavab: E)

İzah: Nümunədəki intonasiya obrazlılığın fonetik, bədii təsvir vasitələri isə leksik səviyyədə göstəricilərdir. Nümunədə qrammatik səviyyədə göstərici yoxdur. Cavab: A)

İzah: Digər variantlarda idi hissəciyi işlənsə də B) variantında idi hissəciyi yoxdur. Deyibdi sözü deyibdir sözünün tələffüz şəklidir. Cavab: B)

İzah: A) variantında çəkmə və papaq sözləri həmcins mübtədalardır. B), C) və D) variantlarında tamamlıq, E) variantında isə xəbərlər həmcinsdir. Cavab: A)

İzah: A), B), C) və E) variantları sadə xitabın ifadə vasitələridir. İsmi birləşmələr isə mürəkkəb xitab ola bilir. Cavab: D)

İzah: A), C), D) və E) variantlarında suallara inkar ədadı ilə cavab vermk olar. B) variantı isə təsdiq inkarı tələb edir. Məs.: Qardaşın maşınmı alıb? Cavab: B)

İzah: Mürəkkəb söz sadə cümlə üzvü olur. Mürəkkəb ad və məsdər tərkibi isə mürəkkəb cümlə üzvu yaradır. 1 mürəkkəb ad, 2 məsdər tərkibi 3 mürəkkəb mübtəda deməkdir. Cavab: C)

İzah:
Nümunədə tələffüzü fərqlənən söz “bunların”
sözüdür. Həmin sözlə bağlı 1, 3 və 5-ci fikirlər
doğrudur.
Cavab: D)

İzah: Nümunə tamamlıq budaq cümləsidir: Hamı elә fikirlәşirdi ki, (nәyi?) mәn yalan danışıram. Cavab: B)

İzah: Sonuncu abzasda “üzü heroqiliflərlə bəzədilmiş” ifadəsində leksik, “məbədlər aydınlaşacaqlar” ifadəsində isə qrammatik norma pozulmuşdur. Cavab: C)

izah: “Tapıntılar” sözü ilə başlayan cümlədə “içәrsindә” sözü içәrisindә şəklində yazılmalı idi. Cavab: B)

İzah: III abzasda isimə aid xəbərlik şəkilçisi işlənməmişdir. Cavab: B)

İzah: III abzasda durğu işarələrini bərpa etsək belə olar: Arxeoloqlar, deyilәnә görә, tәsadüf nәticәsindә Abukir körfәzindә qәdim şәhәrin qalıqlarını tapmışdılar. Britaniya hәrbçilәri tәrәfindәn vurulmuş Napoleona mәxsus gәminin hissәlәrini dәnizin dibindәn çıxararkәn onlar şәhәrin qalıqlarına rast gәlmişlәr. Tapıntılar içәrsindә üç yunan allahının: Geparisanın, İzidanın, Anibusun heykәllәrinin qalıqları aşkar edilmişdir. Cavab: D)

İzah: I abzasda həm milli (keçərək, neçə-neçə), həm də alınma (şəhər, liman) sözlər işlənmişdir. “Çay” omonimliyi olan sözdür. “Qapı”, “keçmək” sözləri çoxmənalı sözlər kimi işlənə bilər. Abzasda köməkçi nitq hissəsi işlənməmişdir. Buna görə də A), B), C) və E) variantları doğru fikirlərdir. Abzasda frazeoloji birləşmə yoxdur. Cavab: D)