Müəllimlərin İşə Qəbulu – 2020 (coğrafiya)

1. Yerdə təbii zonaların formalaşmasının doğru olduğu ardıcıllığı müəyyən edin.
1. Təbii zonaların formalaşması
2. Temperaturun dəyişməsi
3. Bitki və heyvanat aləminin inkişafı
4. Təzyiqin dəyişməsi
5. Torpaqların inkişafı
6. Rütubətin dəyişməsi

2. Coğrafi ifadələrdən doğru olanlarını müəyyən edin.
1. Yeni dünyanın kəşf edilməsi Avropa ölkələrinin iqtisadi və siyasi həyatına təsirsiz ötüşdü
2. Tarixi metod vasitəsilə coğrafi obyekt və hadisədə müəyyən tarixi dövr ərzində baş verən dəyişikliklər öyrənilir
3. Avrasiya və Amerikanı ayıran su obyektini Semyon Dejniyov kəşf etmişdir
4. Riyazi Coğrafiya, Ekoloji Coğrafiya və Coğrafi İnformasiya Sistemləri Fiziki Coğrafiyanın elminin yeni sahələridir
5. F. Magellanın dünya səyahəti Yerin kürə formasında olmasını və okeanların bir-biri ilə əlaqəli olmasını sübut etdi
6. Qarğıdalı, pomidor, qəhvə, kartof, kakao yeni dünyadan gətirilən bitkilərdir

3. Uyğunluğu müəyyən edin.
Təbii zonalar
l. Savanna və seyrək meşələr
ll. Codyarpaqlı həmişəyaşıl meşə və kolluqlar
lll. Çöl və meşə-çöl
lV. Səhra və yarımsəhralar
Torpaqlar
a. Boz, boz-qonur
b. Qəhvəyi
c. Qırmızı-qonur
d. Qırmızı-qara

4. Doğru olmayan cavabı müəyyən edin.

5. Alt bataqlıqlar üçün səciyyəvi olan əlamətləri müəyyən edin.
1. Hamar relyefə malik suayrıcılarda yaranır
2. Əsasən çöl və meşə-çöl təbii zonasında yaranır
3. Əldə edilən torfdan yanacaq kimi istifadə olunur
4. Keçmiş göllərin və çay dərələrinin yerində əmələ gəlir
5. Torfun qalınlığı nisbətən nazikdir
6. Qalın torf qatın malikdir

6.

7. Kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlarda becərilən torpaqların daha geniş yayıldığı regionları müəyyən edin.

8. Ərzaq təhlükəsizliyi konsepsiyasına aid olan ifadələri müəyyən edin.
1. Qida məhsullarının qiymətlərini artırmaq
2. Ərzaq məhsullarının istehsal həcmini yüksəltmək
3. Dövlət tərəfindən aztəminatlı ailələrə verilən güzəşt və müavinətləri dayandırmaq
4. Ölkə əhalisinin alıcılıq qabiliyyətinin artırılması üçün tədbirlər görmək
5. Əhalinin gəlirlərinin orta aylıq səviyyəsini artırmaq
6. Ərzaq məhsullarının istehsal həcmini və qiymətlərini yüksəltmək

9. Savanna və seyrək meşələr təbii zonaları üçün verilənlərdən neçəsi doğru deyil?

-Alçaqboylu otlardan və sıx meşələrdən ibarət təbii zonalardır
-Yayda buxarlanma ilə buxarlanma qabiliyyəti arasında fərfq daha böyük olur
- Avstraliya materikində iki iqlim qurşağı daxilində formalaşır
-Həm şimal, həm də cənub yarımkürəsində geniş yayılmışdır
- Temperaturun paylanmasında fəsli dəyişkənlik olmasa da, rütubətin paylanmasında fəsli dəyişkənlik kəskin nəzərə çarpır

10.

11.

12. Maqmatik mənşəli süxurları müəyyən edin.

13. Azərbaycanda yükdaşımalara görə nəqliyyat yollarını azalan sıra ilə düzün.
1. Boru kəməri nəqliyyatı
2. Hava nəqliyyatı
3. Avtomabil nəqliyyatı
4. Dəmiryolu nəqliyyatı
5. Dəniz nəqliyyatı

14.

15. Ekvatorla 30⁰ q.u-nun kəsişməsində yerləşən A məntəqəsində 21 martda 14:00 olarsa, müvafiq olaraq A məntəqəsinə və eyni paralel üzrə 60⁰ q.u-da yerləşən B məntəqəsinə Günəşin düşmə bucağını hesablayın.

16. Ərazisində çöl və meşə-çöllərin yayıldığı türk dövlət və qrumları:

17. Doğru olan coğrafi ifadələri seçin.

1. Davamlı inkişaf modeli gələcək nəsillərin tələbatlarını tam ödəməyi təhlükə altında qoymayan inkişaf kimi qiymətləndirir
2. Yaponiyada cəmiyyətin iqtisadi inkişafında dövlətin rolu əhəmiyyətli dərəcədə azdır
3. Lizinq alan müəssisələrdə elmi-texniki tərəqqi sürətlənsə də, avadanlıqlar kənardan gəldiyi üçün onların rəqabət qabiliyyəti zəifləyir
4. Hazırda sənayenin bəzi sahələri İEÖ-dən İEOÖ-ə keçdiyinə görə ümumi sənaye məhsullarının istehsalında İEÖ-ləri geridə qoyur
5. İqtisadi və valyuta birliyi mərhələsində birliyə daxil olan ölkələrdə iqtisadi və vahid valyutanın tətbiq edilməsi siyasəti həyata keçirilir
6. AİZ-lər İEÖ-lərin yerləşdiyi regionlarda iqtisadi qeyri-bərabərliyin aradan qalxmasına şərait yaradır

18.

19. Daş kömür yataqlarını müəyyən edin.
1. Zonquldağ 2. Fərqanə 3. Anqren 4. Ziryanovski 5. Kaşağan 6. Aqidel 7. Ekibastuz 8. Volqaboyu

20.

21. Relyeflə bağlı verilən coğrafi ifadələrdən neçəsinin doğru olduğunu müəyyən edin.
 Delta, gətirmə konusu, kanyonlar suyun yaradıcı fəaliyyəti nəticəsində yaranan relyef formalarıdır
 Hamersli, Mak-Donel, Böyük suayrıcı dağları Avstraliya materikinə aid olub eyni geoloji erada yaranmış dağlardır
 Materiklə okean yer qabığı arasındakı sərhədd materik yamacı adlanır
 Qafqaz, Alp, Pamir və Himalay dağları tektonik, Elbrus, Kazbek, Etna və Klimancaro dağları isə vulkanik dağlardır
 Meyilli ərazilərdə qum və gil süxur layları arasında toplanan yeraltı sular sürüşmələrin baş verməsinə səbəb olur

22. Afrika və Avstraliya materiklərinin oxşar cəhətləri
1. İki yarımkürədə yerləşir
2. Qədimdə Hondvana qurusunun tərkib hissələri olmuşdur
3. İki okean suları ilə yuyulur
4. Fəaliyyətdə olan vulkanları yoxdur
5. Ərazisinin çox hissəsində fiziki aşınma prosesləri üstünlük təşkil edir
6. İki işıqlanma qurşağında yerləşir

23.

24. Bakı şəhərinin yerləşdiyi coğrafi uzunluq III saat qurşağının orta meredianından 140 şərqdə yerləşərsə, bu zaman müvafiq olaraq 500-lik paralellə 600-lik paralel arasında Yerin öz oxu ətrafında sürəti fərqini (km/saat ilə) və Bakının qurşaq vaxtı ilə Yerli vaxtı arasındakı zaman fərqini tapın. ( Nəzərə alın ki 10-lik meredian 111 km-dir).

25.

1. “G-20”-yə daxildir

2. Unitar monarxiya idarəetmə formasına malik dövlətdir

3. İnkişaf etmiş ölkə olsa da, təbii şəraiti əkinçilik üçün əlverişli olduğuna görə heyvandarlıqla müqayisədə daha üstün paya malikdir

4. Çayları ilboyu bolsulu olduğuna görə gəmiçilik üçün əlverişlidir

5. Əkinçilikdə suvarma tətbiq edilmir 6. Təbii artımı sıfıra bərabərdir

26.

27. Doğru olan coğrafi ifadələri müəyyən edin.

1. Cənub yarımkürəsində dayanan müşahidəşinin əlində olan kompasın şimal əqrəbi şərti cənub maqnit qütbünə tərəf istiqamətlənər

2. Mezozoy erasında Lavrasiya və Hondvananın parçalanmasından müasir materiklər yarandı

3. Qütb parıltıları Günəş küləyinin elektrik yüklü hissəciklərinin Yerin atmosferinin yuxarı hissəsi ilə toqquşması nəticəsində yaranır

4. A.Petersinin dünya xəritəsi bərabərbucaqlı proyeksiyada tərtib olunmuşdur

5. Qərb yarımkürəsinin fiziki xəritəsində ən az təhrif Qalapaqos adalarında nəzərə çarpır

6. Zəif atmosferə malik, çökəklik və kraterlərdən ibarət planet Merkuridir

28. Verilənlərdən neçəsinin doğru olduğunu müəyyən edin.

 Troq dərəsi, karlar, sirklər və moren tirələri buzlağın dağıdıcı fəaliyyəti nəticəsində yaranan relyef formalarıdır
 Tropik enliklərdə okean səthində buxarlanma və buxarlanma qabiliyyəti yüksək olub bir birinə bərabərdir
 Yer kürəsində Hidrosferin indiki həcmi yarandıqdan sonra tədricən formalaşmışdır
 Əsasən adalar vasitəsilə okeandan ayrılan dənizlər kənar dənizlər adlanır
 Temperatur, külək və rütubət havanın elementləridir

29.

30. Verilənlərə əsasən A ölkəsinin İİİ-ni hesablayın.
Orta ömür-69,8 il
ÜDM-ün adambaşına düşən həcmi-3130 ABŞ dolları
Savadlılıq səviyyəsi-82,9%
Təhsil alanların payı-68,9%

31. Antarktida materiki üçün səciyyəvi olan əlamətləri müəyyən edin.
1. Mineral ehtiyatlarla zəif təmin olunmuşdur
2. Materikin ən hündür zirvəsi Şərqi Antarktidada olan Transantarktik sıra dağlarında yerləşir
3. Ətrafında Skott adası, Berkner adası və Balleni adaları yerləşir
4. Materik ərazisinin 1/3 hissəsi okean səviyyəsindən aşağıda yerləşir
5. Materikin şərqi daha hündür olub, hamar relyefə malikdir
6. Şərq hissəsindəki dağlar And dağlarının tektonik davamı hesab olunur

32. Əhali ilə bağlı doğru olan cavabı müəyyən edin.

33. Takırlar adlanır:

34. İEOÖ-lər üçün səciyyəvi ola bilən əlamətləri müəyyən edin.
1. Xidmət sahələrinin yüksək inkişafı
2. Holland sindromunun özünü daha çox göstərməsi
3. İstehlak səbətinə daxil olan məhsulların daha az olması
4. ÜDM-ün ümumi və adambaşına düşən həcminin daha yüksək olması
5. İqtisadiyyatlarının modernləşmə mərhələsinə qədəm qoyması
6. Əmək qabiliyyətli əhalinin payının çox, iqtisadi cəhətdən fəal əhalinin isə payının az olması

35. X ölkəsinin ÜDM-nun həcmi 300 mlrd dollardır. Bu ölkədə fəaliyyət göstərən xarici şirkətlərə məxsus gəlirlərin həcmi ÜDM-ün 25%-ə, ölkənin xaricdə fəaliyyət göstərən şirkətlərinin gəlirləri isə ölkədəki yerli şirkətlərin gəlirlərinin 1/5-ə bərabər olarsa, bu ölkənin ÜMM-nun həcmini tapın.

36. Respublikamızla bağlı verilənlərdən neçəsi doğrudur?
o Daşüz, Xocaşen və Palantökən silsilələri Kür tektonik çökmə zonasında yerləşir
o Kiçik Qafqazda Böyük Qafqazdan fərqli olaraq dağətəyindən yüksək dağlığa doğru yağıntıların miqdarı azalır
o Naxçıvan MR-da qışın soyuq keçməsi pambıqçılığın inkişafına imkan vermir
o Daşkəsəndə dağ-mədən sənayesinin inkişafı ilə əlaqədər yaranan problemlər qlobal ekoloji problemlərə aid edilə bilər
o Respublikamızda əkilən ümumi taxıl sahələri və məhsuldarlıq az olduğu üçün ərzaq taxılına olan tələbat idxal hesabına ödənilir

37. Dünya okeanına birbaşa çıxışı olmayan neytral dövlətləri müəyyən edin.

38. 5 kq daş kömürün yandırılarkən verdiyi enerjini almaq üçün istifadə edilən yanar şistin miqdarını hesablayın.

39. Doğru olmayan coğrafi ifadələri müəyyən edin.
1. Suyun fiziki-kimyəvi xassələrinə onun temperaturu, duzluluğu, şəffaflığı və səs dalğasının suda yayılması aiddir
2. Qabarma dalğalarının dağıdıcı işi hündür, dik və sıldırımlı sahillər formalaşdırır
3. Atlantik okean ən isti okean hesab olunur
4. Okean suyunun temperaturu dərinliyə doğru dəyişmir
5. Sunami dalğalarının sahildə sürəti az olsa da, hündürlüyü və dağıdıcı gücü çox olur
6. Su və onun tərkibində olan minerallar mantiyadan ayrılmışdır

40. 2015-ci ildə ölkə ölkə əhalisinin sayı 52185,2 min nəfər olmuşdur. 2016-cı ildə əhalinin sayı artaraq 52218,5 min nəfərə çatmışdır. Artan əhalinin 12,9 min nəfərinin miqrasiya hesabına olduğunu nəzərə alaraq, təbii artım hesabına əhalinin neçə faiz artdığını hesablayın.

41. Kurikulum təlimçisi Nigar müəllim qeyd edir ki, təlimin bu təşkili forması məktəbin yuxarı siniflərində, həm də əsasən humanitar fənlərin tədrisində, iri proqram mövzuları ilə bağlı tətbiq olunur.
Seminar məşğələlər

42. Elmir müəllim şagirdlərə sintaktik əlaqələr ilə bağlı müxtəlif suallar ünvanlayır.
Şagirdlər cavablarını səsləndirdikdə müəllim:
’’Xeyr ,o deyil fikrini səsləndirir.
Lakin sona yaxın müvafiq cavablardan birini təsdiqləyir.
Əslində müəllim anlayış və ya konsepsiyanın hər hansı bir xüsusiyyətini nəzərə almamışdı və onun məqsədi yalnız mövcud olan bilikləri yoxlamaq idi.
Sizcə müəllim hansı formativ qiymətləndirmə texnikasını həyata keçirirdi?

43. Günay müəllim yığcam ,yekun sözləri ilə şagirdləri son nəticələrə istiqamətləndirir. Nəticələr ilk fərziyyələrlə müqayisə edilir. Fərziyyələrin təsdiqi və ya təkzibi haqqında nəticə çıxarılır.
Deməli, dərsin hansı mərhələsi həyata keçirilir?

44. Səməd müəllim: özünün və şagirdlərin fəaliyyətin layihələşdirir, şagirdlərlə aparılan iş növlərini, formalarını ciddi planlaşdırır, strategiya, taktika müəyyən edir, məqsədyönlü fəaliyyət göstərir.
Təqdim olunan fikirlərə əsasən Səməd müəllimin hansı qabiliyyətindən danışıldığını müəyyən edin.

45. Gülnarə müəllim tədris materialının şagirdin yaşına, fərdi xüsusiyyətlərinə, hazırlıq səviyyəsinə uyğunluğunu təmin etməklə təlimin hansı prinsipinin qaydalarını gözləyir?

46. Şeirlərinin birində
‘’İnsan qardaşlığı,insan ülfəti yaradın,
Qəlbinizdə məhəbbəti artırın’’- deyən,
İnsan məhəbbətiylə yer üzünün bahar olacağına inanan bu şairin yaradıcılığında dünya, insan və onun taleyi üçün narahatlıq duyulur.
Əsmər müəllim sözügedən şairin kim olduğunu soruşur.
Daha sonra isə şagirdlərin hissi aləmi, təlimə münasibəti, marağı, mənimsəmə səviyyəsi haqqında informasiya əldə edir.
Əsmər müəllim bu məqamda müasir təlimə verilən hansı tələbi yerinə yetirir?
Kontekstə əsasən ən dəqiq cavabı seçin.

47. Dedim, könül, nə düşübsən həvəsdən,
Şamama dərərəm, tağ inciməsin.
Bu fani dünyadan bir köç eylərəm,
Aran qəmgin olub dağ inciməsin.
Vəfa müəllim Aşıq Alının qoşmalarından birini söyləyir .
Daha sonra sinfin ən fəal şagirdlərdən biri olan Günay bizi qoşmalarla bağlı apardığı tədqiqatın nəticəsi ilə tanış edir.
Ümumiyyətlə, bu təlim üsulunun bir çox üstünlükləri var:
Şagirdlər öz fikirlərini dəqiq ifadə edir;
Mükəmməl nəticə çıxarmaq bacarığına yiyələnir.
Bu metod fərdi və ya qrup şəklində həyata keçirilə bilər.
Sizcə, söhbət hansı təlim üsulundan gedir?

48. Qarşımda dalğalı, dərin bir ümman,
Ümmanı sarsıdır bir acı tufan,
Bəyaz köpükləri bir çiçək yapan
Şeirdən, xülyadan necə əl çəkim?
Mikayıl Müşfiqin ‘’Həyat sevgisi’’ şeirini elə gözəl ifa edir ki Çimnaz.
Tələbə yoldaşları deyir ki, Çimnaz nəinki gözəl şeir deyir, elə şeirlər də yazır.
Düşündürücü, təsirli... Sizcə, Çimnazın hansı təfəkkürü güclüdür?

49. ‘’Müsibəti-Fəxrəddin’’(Nəcəf bəy Vəzirov)köhnəliklə yeniliyin, nadanlıqla maarifin mübarizəsinin əks etdirildiyi ən təsirli əsərlərindən biridir.
Elnarə müəllim mövzunu izah edərkən həm də şagirdlərdə mənəvi-əxlaqi keyfiyyətlər formalaşdırırır.
Sizcə, müəllim bu zaman hansı pedaqoji kateqoriyanı həyata keçirir?

Ən dəqiq cavabı seçin.

50. Elsevər müəllim Şah İsmayıl Xətayinin yaradıcılığı ilə bağlı formativ qiymətləndirmə həyata keçirir.
‘’Dəhnamə’’, ‘’Nəsihətnamə’’ adlı məsnəviləri, əruz və heca vəznlərində yazdığı lirik şeirlərindən danışılır.
Formativ qiymətləndirmə apararkən müəllim hansı səhvə yol verir?

51. Kurikulumların hazırlanmasında nəzərə alınan mühüm didaktik prinsiplərdən biri hesab edilir, bütövlükdə təlim prosesinin mahiyyətini təşkil edən son nəticəni görməyə imkan verir. Söhbət kurikulumun hansı prinsipindən gedir?

52. Şagirdlər dərs zamanı öyrəniləcək materialı  bir-biri ilə əməkdaşlıq edərək ,təhlil edir və nəticə çıxarır.Bu zaman şagirdin məntiqi təfəkkürü də inkişaf edir.

Bu zaman pedaqoji prosesinhansıprinsipireallaşmışolur?

53. 1.1.2. Sadə xronoloji məsələləri həll edir.

Verilmiş standartı bilik və fəaliyyətə ayırın.

54. Tədqiqatın nəticəsini təqdim edərkən müəllim şagirdi formal dinləyir,bütün şagirdlərə diqqət yetirmir  və şagirddə təqdimat mədəniyyəti formalaşdırmır.

Müəllimin hansı qabiliyyəti zəifdir və hansı fasilitasiya qaydasını pozub?

55. İdraki bacarıqların təsnifatı üzrə dəyərləndirmə səviyyəsinə aid olan fəaliyyət növlərini müəyyən edin.

1.faydasını müəyyən et
2.ziddiyyətləri tap
3.yeni qayda yarat
4.sınaqdan keçir
5.tutuşdur
6.prioritetləri müəyyən et
7.yoxla

56. Müəllim sabahkı dərsi üçün müxtəlif tapşırıqlar hazırlamışdır .

Tapşırıq təfəkkür növlərini özündə əks etdirməklə idraki bacarıq səviyyəsində qurulmuşdur.
Tapşırıq belədir:Mətnin 2 -ci abzasını oxuyun və fikirlərinizi izah edin.
Tapşırıq hansı təfəkkürə aiddir və idrak taksanomiyasının hansı səviyyəsində qurulmuşdur?

57. Uyğunluğu müəyyən edin.

1.Təlimmetodu
2.Strategiya
3.Taktika

a)Subyektin məqsədinə çatması üçün düşünülmüş planlı fəaliyyət modelidir.
b)Strateji planların ayrı-ayrı əməliyyatlarının həyata keçirilməsini təmin edir
c) müəllimvəşagirdarasındaproqramdanəzərdətutulmuşbilik, bacarıqvəvərdişlərinötürülməsivəmənimsənilməsini təmin edənqarşılıqlıproses;

58. Müəllim dərs zamanı şagirdləri fəallaşdırmaq üçün qoyduğu poblem təlim məqsədinə uyğun deyil.
Burada müəllim taksanomiyanın hansı hansı tələbini pozmuş olur?

59. Yanlış  variantı müəyyən edin.

60. Təhsilə aid fikirlərdən biri yanlış verilib,yanlış variant müəyyən edin.