Müəllimlərin İşə qəbulu və Yerdəyişməsi üçün izahlı məntiq testləri

Sözlə bağlı (verbal) testlər
1. Cümlənin məntiqi tamamlanması
2. Digərlərindən fərqlənən sözün seçilməsi
3. Analogiyaya görə sözün seçilməsi
4. Anaqramlar
5. Mətnin məntiqi təhlili
6. Atalar sözləri
7. Ümumi dünyagörüşünün səviyyəsinin müəyyən edilməsi
Fiqurla bağlı testlər
1. Analogiyaya görə şəklin seçilməsi
2. Şəklin məntiqi tamamlanması
3. Digərlərindən fərqlənən fiqurun seçilməsi
4. Fiqurların müxtəlif kombinasiyalarının qurulması
Məntiqi-riyazi testlər
1. Riyazi qanunauyğunluğun tapılması
2. Tərəzilər
3. Şəkil-ədəd əlaqələri
4. Cədvəl
5. Məntiqi-riyazi məsələlərin həlli
6. Şifroqramlar
7. Riyazi əməllər
8. Qrafik şəkildə verilənlərin təhlili
Test tapşırıqları nümunələri növləri ilə tanış olmağa imkan verir və onların yerinə yetirilməsi üçün müəyyən faydalı vərdişlərin qazanılmasına xidmət edir.
Sözlə bağlı (verbal) testlər
Sözlə bağlı Aşağıda bütün bölmələr üzrə test tapşırıqlarının nümunələri təqdim edilmişdir. Bu nümunələr test tapşırıqlarının
(verbal) bölməyə aid olan testlərlə söz ehtiyatının zənginliyi, sözlə ifadə olunmuş məlumatı təhlil etmə, sintez etmə, müqayisə
etmə, ümümiləşdirmə, mücərrədləşdirmə, müxtəlif sözlərin istifadəsində incəlikləri hissetmə qabiliyyətləri yoxlanılır. Bu bölmə 7 alt
bölmədən ibarətdir.
                        1. Cümlənin məntiqi tamamlanması
Nümunə
Cümlənin doğru mənasını tamamlayan cavabı tapın:
Nahar…….ola bilməz.
A) stolsuz     B) qab-qacaqsız
C) qidasız     D) susuz
E) stulsuz
Həlli: Nahar üçün ən mütləq olanı qidadır. Qida olmazsa nahar ola bilməz.
Düzgün cavab C-dir.

2. Digərlərindən fərqlənən sözün seçilməsi
Nümunə
Digərlərindən fərqlənən sözü tapın:
A) çaqqal             B) tülkü
C) qoyun              D) pişik
E) it
Həlli: Verilmiş variantlardan yalnız qoyun ət yemir, otla qidalanır.
Düzgün cavab C-dir.

3. Analogiyaya görə sözün seçilməsi
Nümunə
Verilən sözlər cütü arasındakı məntiqi əlaqəyə analoji olan variantı tapın: (sözlərin ardıcıllığı nəzərə alınmalıdır) həkim-terapevt
A) dosent-aspirant    B) cinayətkar-qatil
C) bəstəkar-şair           D) uşaq-adam
E) diktor-rejissor
Həlli: Tapşırıqda verilən “həkim-terapevt” sözləri arasında məntiqi əlaqə var: terapevt mütləq həkimdir. Başqa sözlə “terapevt” anlayışı, “həkim” anlayışının alt çoxluğudur. Uyğun olaraq demək olar ki, qatil də cinayətkardır.
Düzgün cavab B-dir.

4. Anaqramlar
Nümunə
Anaqramlardan biri çay adını bildirmir:
A) zmanoa         B) seyyine
C) mspsiiis         D) prend
E) ltabik
Həlli: Bütün cavablarda sözlər anaqram şəklində verilmişdir. A cavabındakı anaqram Amazon, B-də Yenisey, C-də Missisipi, D-də Dnepr, E-də isə Baltik oxunmalıdır. Göründüyü kimi Amazon, Yenisey, Missisipi, Dnepr çay adları, Baltik isə dəniz adıdır.
Düzgün cavab E-dir.

5. Mətnin məntiqi təhlili
Nümunə
Nərmin, Rəna, Nilufər və Aysel müxtəlif çalğı alətlərində (pianoda, kamançada, skripkada, arfada) ifa edə bilirlər. Lakin hər
biri ancaq bir alətdə çala bilir. Eyni zamanda onların hər biri bir xarici dil bilir (ingilis, alman, fransız və ispan).
Məlumdur ki:
1) Skripkada çala bilən qız ispan dilini bilir.
2) Rəna arfada və pianoda çalmır və ingilis dilini bilmir.
3) Nərmin də arfada və pianoda çalmır və ingilis dilini bilmir.
4) Nilufər fransız dilini bilir, lakin arfada çala bilmir.
Aysel hansı alətdə ifa edir və hansı xarici dili bilir?
A) arfa, ingilis dili B) arfa, ispan dili
C) skripka, ispan dili D) kamança, ispan dili
E) kamança, alman dili
Həlli: Cədvəl qurmaqla məsələnin həllinə nəzər yetirək. İkinci şərtə əsasən “Rəna” sətri ilə “piano”, “arfa”, “ingilis” sütunlarının kəsişdiyi xanalarda çıxma işarəsini yazaq. Üçüncü şərtə əsasən Nərmin də bu alətlərdə çalmır və ingilis dilini bilmir. Bu şərti də cədvəldə çıxma işarəsi ilə qeyd edək. Dördüncü şərtə görə Nilufər fransız dilini bilir, lakin arfada çala bilmir.
Bu şərti də uyğun xanalarda toplama və çıxma işarələrini yazmaqla göstərək. Onda “Nilufər” sətri ilə “ingilis”, “alman”və “ispan” sütunlarının kəsişdiyi xanalarda çıxma işarəsini yazırıq. Digər tərəfdən əgər Nilufər fransız dilini bilirsə, onda Nərmin,Rəna və Aysel bu dili bilmirlər. Bunu uyğun xanalarda çıxma işarəsini yazmaqla qeyd edirik. Cədvəldən görünür ki, Aysel arfada çalır və ingilis dilini bilir. Bütün bu deyilənlərdən sonra cədvəl aşağıdakı şəkildə olur:

Düzgün cavab A-dır.

6. Atalar sözləri
Nümunə 1
Atalar sözünü tamamlayın.
Yalançının … olmaz.
A) ağlı                      B) dili
C) qohumu               D) qonşusu
E) yaddaşı
Həlli: Atalar sözünə görə yalançının yaddaşı olmaz.
Düzgün cavab E-dir.

Nümunə 2
“l gc sl gc” atalar sözündəki düşmüş saitlər sırasını tapın:
A) e, o, ü, ü, ü, ü                  B) ü, ü, e, ü, ü, i
C) e, e, ü, ü, u, ü                  D) ü, ü, e, ü, e, ü
E) e, e, ü, ü, ü, e
Həlli: Atalar sözü “El gücü, sel gücü” olduğundan, yerləri dəyişik verilmiş saitlərin düzgün sıralanması belədir: e, ü, ü, e, ü, ü.
Düzgün cavab D-dir.

7. Ümumi dünyagörüşü səviyyəsinin müəyyən edilməsi
Nümunə
Hacı Zeynalabdin Şirvani, Fernand Magellan, Mixail Lazaryev, Ceyms Kuk və Piri Rəisi birləşdirən ümumi cəhəti tapın:
A) həkim               B) səyyah
C) münəccim        D) şair
E) astronom
Həlli: Adları çəkilən bütün şəxslər məşhur səyyah olmuşlar.
Düzgün cavab B-dir.

               Fiqurla bağlı testlər
Fiqurla bağlı testlər vizual məlumatı təhlil etmə, fəza təsəvvürünün inkişaf səviyyəsini müəyyən etmə, müqayisə etmə, sintez etmə,
ümumiləşdirmə, mücərrədləşdirmə qabiliyyətlərini yoxlayır. Bu bölmə 5 alt bölmədən ibarətdir.
1. Analogiyaya görə şəklin seçilməsi
Nümunə 1
Qanunauyğunluğu müəyyən edin və “?” işarəsi yerinə uyğun gələn variantı tapın:


Həlli: Göründüyü kimi, birinci sıradakı sağdakı şəkil soldakından onun saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində 90º döndərilməsi nəticəsində alınmışdır. Anoloji qaydada ikinci sıradakı soldakı şəkli döndərərək C cavabında göstərilən şəkli ala bilərik.
Düzgün cavab C-dir.

Nümunə 2
“?” işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın:

Həlli: Kvadratın içindəki qara dairə 1 addım sola, qara kvadrat 1 addım sola, ulduz 1 addım sağa, üçbucaq isə 1 addım sağa doğru hərəkət edir.
Düzgün cavab D-dir.

Nümunə 3
“?” işarəsinin yerinə uyğun gələn fiquru tapın:

Həlli: Birinci sırada sol səkildəki kvadratı diaqonalları vasitəsi ilə 4 bərabər hissəyə bölsək sağ şəkildəki fiqur alınır. Göründüyü kimi yalnız E cavabındakı üçbucaq 4 bərabər hissəyə bölünür.
Düzgün cavab E-dir.

2. Şəklin tamamlanması
Nümunə 1:
Qanunauyğunluğu müəyyən edin və “?” işarəsi yerinə uyğun gələn variantı tapın:

Həlli: Şəkildə hər sətir üzrə yerləşən ilk iki fiqur üst-üstə qoyulduqda üst-üstə düşən eyni
hissələr silinir və qalan hissələr üçüncü fiquru əmələ gətirir. Bu qayda ilə üçüncü sətirdə
yerləşən ilk iki fiqur da üst-üstə qoyulduqda eyni fiqurlar olan kvadratlar silinir və nəticədə qalan fiqur üçbucaq olur.
Düzgün cavab A-dır.

Nümunə 2
Qanunauyğunluğu müəyyən edin və “?” işarəsi yerinə uyğun gələn variantı tapın:

Həlli: Şəkildə dairə, romb və kvadrat kimi üç fiqur göstərilmişdir. Hər fiqurdan üç ədəddir.
Hər sətir və sütunda fiqurların , və -ü ştrixlənmişdir. “?” işarəsinin yerinə hissəsi
ştrixlənmiş romb yerləşməlidir.
Düzgün cavab B-dir.

Nümunə 3:
“?” işarəsinin yerinə uyğun gələn variantı tapın:

Həlli: Şəkildə bərabərliyin sol tərəfindəki fiqurların toplanması nəticəsində alınan
fiqurun sağ tərəfdə bir hissəsi göstərilmişdir. Bərabərliyin sağ tərəfində yekun fiqurun alınması üçün çəkilməmiş xətləri müəyyənləşdirərək çatışmayan fraqmenti tapırıq.
Düzgün cavab E-dir.

3. Digərlərindən fərqlənən fiqurun seçilməsi
Nümunə
Digərlərindən fərqlənən fiquru tapın:

4. Fiqurların müxtəlif kombinasiyalarının qurulması
Nümünə 1
Verilən fiquru beşbucaqlıya tamamlamaq üçün uyğun gələn fiquru tapın:

Həlli: Göründüyü kimi E cavabında göstərilən fiquru 90º saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində döndərərək şərtdə verilmiş fiqurda yerinə qoysaq, beşbucaqlı alınar.
Düzgün cavab E-dir.

Nümunə 2
Verilmiş kublar müəyyən qayda üzrə düzülmüşlər. Bu qaydaya əməl edərək növbəti kubu tapın:

Həlli: Şəkildə eyni kub oturacağından qaldırılmadan ona perpendikulyar ox ətrafında saat əqrəbinin hərəkəti istiqamətində 900 döndərilir və hər dəfə sağ tərəfdəki üz qabağa keçir.
Düzgün cavab B-dir.

Nümunə 3
Aşağıda eyni kubun müxtəlif görüntüləri verilmişdir. Bu kubun açılışını tapın:

Həlli: Şəkildə ağ rəngli kvadratla ağ dairə qonşu üzlər üzərində yerləşdiyi halda A cavabında qarşı üzlərdə yerləşdiyi göstərilmişdir. Rənglənmiş kvadrat və diaqonallar üzrə kəsişən xətlər əslində qonşu üzlərdə yerləşdiyi halda B cavabında qarşı üzlərdə yerləşmişdir. Ağ rəngli kvardat olan üzlə toplama işarəsi olan üz qonşu olduğu halda C cavabında onlar qarşı üzlər üzərində
göstərilmişdir. E cavabında da diaqonallar üzrə kəsişən xətlər olan üzlə toplama işarəsi
olan üz bir-birinin qarşısında göstərildiyi halda verilmiş kubda onlar qonşu üzlərdədir.
Yalnız D cavabındakı kubun açılmış halı şərtdə verilmiş kuba uyğundur.
Düzgün cavab D-dir.

Nümunə 4
“?” işarələrinin yerinə uyğun gələn variantı tapın:

Həlli: Sol şəkildəki dairələr sağ şəkildə müxtəlif istiqamətlərdə hərəkət edərək yerlərini dəyişiblər. Sol şəkildəki dairələrin sağ şəkildəki hansı dairələrə uyğun olduğunu müəyyənləşdirmək üçün dairələrdən çıxan xətlərə diqqət yetirməliyik. Göründüyü kimi sol şəkildə 3 dairədən (M, L, P) 3 xətt, 2 dairədən (T, N) 2 xətt və 1 dairədən (K) 1 xətt çıxır. Sağdakı şəkildə tapmalı olduğumuz X və Y dairələrindən iki xətt çıxdığından onlardan birinin T, digərinin N olduğunu müəyyənləşdiririk. Sağ şəkildəki N-dən fərqli olaraq T bir xətti olan K dairəsi ilə bir dairə vasitəsilə əlaqəlidir. Sağdakı şəkildə belə əlaqə X dairəsinə aid olduğundan X=T, müvafiq olaraq Y=N olduğunu müəyyənləşdiririk.
Düzgün cavab D-dir.